چکیده
انسان در سایه دوستان وفادار و صمیمی می تواند پلکان ترقی و تعالی را یکی پس از دیگری طی نماید و این دوست است که گاه بشر را تا اوج افتخار و عظمت رهنمون می شود و منشأ خیرات و برکات اجتماعی می گردد. اما نکته قابل توجه آن است که فرهنگ‌ها و جوامع و مکاتب مختلف نگاه متفاوتی به دوستی دارند. در این تحقیق تلاش می گردد تا مسئله دوستی‌از منظر امیرالمومنین‌علی(ع) مورد بررسی قرار گیرد. زیرا نهج البلاغه از جمله‌گنجینه های ارزشمند حدیث شیعه به شمار می رود که از همان زمان تدوینش تا کنون مورد توجه ویژه پژوهش های مختلفی بوده است. موضوع دوستیابی که یکی از مهمترین مسائل درحوزه ارتباطات اجتماعی است، در نهج البلاغه بسیار مورد توجه قرار گرفته است. از این رو در این تحقیق سعی نمودیم بایدها و نبایدهای دوستی از منظر نهج البلاغه حضرت علی (ع) مورد بررسی قرار دهیم. پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی به بحث و بررسی پیرامون شناخت آداب دوستی در نهج البلاغه و شناخت آفات دوستی از منظر نهج البلاغه پرداخته است. نتایج نشان داد با توجه به کمال طلبی انسان از سخنان ائمه اطهار بایدها و نبایدهایی برای دوستی بیان شده است که بر اساس بایدها و نبایدهای بیان شده می توان بهترین دوست ها را انتخاب کرد.
نتیجه گیری
دو دوست صمیمی باید از عمق جان نسبت به یکدیگر همدرد و خیرخواه باشند و یک لحظه یک رنگی و صفا را فراموش نکنند و در تمام حالات از حقوق دوستی و رفاقت دفاع کنند و بر لغزشها و خطاهای پیش آمده و غیر مترقبه صبر کرد. و بردباری نشان دهند و بر ناملایمات خنده کنند و از یکدیگر توقع و انتظار نداشته باشند و دوستی را زمینه رسیدن به امیال و خواهش های شخصی خود قرار ندهند و از مجادله با یکدیگر پرهیز کنند و در برابر یکدیگر متواضع و فروتن باشند به حرف همدیگر گوش دهند و از سرزنش و مذمت یکدیگر پرهیز نمایند و بلکه خیرخواه و ناصح همدیگر باشند در حق یکدیگر دعا کنند و سر هم را بپوشانند با دادن هدیه - در حد توان - و کلمات محبت آمیز اظهار دوستی کنند و در شاد نمودن یکدیگر بکوشند - البته به شکلی که مرتکب گناه نشوند. آنان که در برقراری دوستی ها به موفقیت دست می یابند، یک نوع رضایت درونی و اعتماد به نفسی خاص پیدا می کنند. بی شک استمرار این دوستی ها، در گرو پای بندی و التزام به قوانین و آدابی است.نزدیکترین شخص به انسان کسى است که دوستى و محبت، او را نزدیکتر ساخته گرچه نژادش با دوست، پیوسته نیست. و بیگانه کسى است که مهر و محبت و دوستى نداشته باشد گرچه پیوند نسبى و نژادى دارد. چیزى به چیز دیگر نزدیکتر از دست به پیکر نیست که اگر دست خیانت ورزد، از بدن بریده شود. یکى از مهمترین جلوههاى آداب معاشرت با مردم، دوستى و رفاقت است که در اهمیّت آن، کسى شک نکرده و نمىتواند انکار نماید؛ چراکه دوستى و رفاقت و محبت به همنوع، در سرشت بشر نهفته و اصلاً لازمه زندگى جمعى به شمار مىرود؛ زیرا انسان در ادامه حیات خود هیچوقت بىنیاز از همنوعان خود نبوده و نخواهد بود و انسانها بایستى در کارهاى روزمرّه زندگى، مددکار همدیگر باشند و این مدد و یارى کردن، بدون دوستى و رفاقت، امکانپذیر نیست. انتخاب دوست و همنشین برای جوانان از حساسیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا آنان به آسانی و به سرعت، رفیق انتخاب می کنند و این، به علت عاطفی و احساسی عمل کردن آنهاست. آنان چندان به نکات عقلایی توجه ندارند و با شخصی بدون آشنایی قبلی و اطلاع از وضع خانوادگی دوست می شوند. آنان به روحیات، عقاید و اخلاق دوستان خود چندان توجهی ندارند و فقط به خاطر اینکه در یک موردی رفتار وی خوشایندشان قرار گرفته، به او دل می بندند و روابط عمیق و محکمی هم با او برقرار ساخته، تمام اسرارشان را در اختیار او قرار می دهند. اگر مربیان و والدین بتوانند در انتخاب دوست به جوانان کمک کنند و با استدلال و منطق و رفتار صحیحْ آنان را به سوی انتخاب دوستان خوب رهنمون شوند، مطمئنّاً یکی از مهم ترین وظیفه های خود را انجام داده اند.
محقق:عاطفه عابد(طلبه حوزه الهیه ساوه)1398
