چکیده
اراده یکی از اوصاف خداوند متعال می باشد و به معنای این است که خداوند در افعال خود مقهور و مغلوب غیر نمی باشد . اراده از اوصافی است که محل نزاع بسیاری از علما بوده است . به طور تقریب اکثر علما بر مرید بودن الهی اتفاق نظر دارند آنچه که محل نزاع است ویژگی ها و چگونگی اتصاف خداوند به این صفت می باشد . آن چه در این نوشتار بدان پرداخته می شود دیدگاه عالم وفیلسوف بزرگوار آیت الله جوادی آملی درباره ی اراده الهی از بعد فلسفی و کلامی می باشد . که به روش کتابخانه ای جمع آوری شده است . از منظر این فیلسوف خداوند مرید است که دارای دونوع اراده تکوینی و تشریعی می باشد و اراده ی وی غیر از علمش می باشد و معتقد است این صفت از اوصاف فعلی خداوند بوده و حادث است . و همچنین مرید بودن الهی با استفاده از ادله نقلی و عقلی به اثبات رسیده است .
نتیجه گیری
مرید بودن خداوند مورد اتفاق اکثر علما می باشد و این یعنی در اعمال حاکمیت خداوند هیچ گونه اکراه و اجباری راه ندارد و مقهور و مغلوب غیر نخواهد شد .
آیت الله جوادی آملی مبنی بر سخن امام رضا (علیه السلام ) که علم به اشیاء را قبل از اراده آن ها می دانند اراده الهی را غیر از علم ایشان می دانند و معتقدند که اراده همان ابتهاج ذاتی الهی است که ابتهاج فعلی را به دنبال دارد ، بنابراین اراده همان رضایت خداوند می باشد .
اراده از اوصاف فعل خداوند است چرا که اراده گاهی هست و گاهی نیست و اگر از اوصاف ذات باشد مستلزم این خواهد بود که ذات الهی گاهی باشد و گاهی نباشد . واز آن جایی که چنین فرضی محال است پس اراده از اوصاف ذات نمی باشد .
قدیم و ازلی بودن اراده حاکی از قدیم بودن مراد آن است لذا اگر اراده صفتی ازلی باشد لازمه اش وجود موجود قدیم دیگری (واجب الوجود دیگر) می باشد و باتوجه به ممتنع بودن فرض مورد اشاره ، حادث بودن اراده ثابت می شود .
اراده الهی دارای دو قسم تکوینی و تشریعی می باشد ، که قسم اول تخلف ناپذیر بوده و به محض اراده الهی مراد وی محقق می شود . مانند خلق و آفرینش موجودات . اما قسم دوم از آن جایی که شامل بیان احکام و تکالیف بندگان می باشد و اراده انسان بین اراده الهی و تحقق مراد فاصله است ، تخلف پذیر می باشد . لذا اطاعت بنده موجب تحقق مراد الهی و عصیانش باعث تخلف خواهد شد .
در پایان با استفاده از ادله عقلی که آیت الله جوادی عاملی بدان اشاره کرده اند و همچنین با اشاره به آیات و روایات صفت اراده برای خداوند به اثبات رسید .
محقق:سمیه کمندی(طلبه حوزه علمیه الهیه ساوه)
